Nieuwbouw Theater a/d Parade
Standpunt
De Stichting ’s-Hertogenbossche Monumentenzorg stelt zich op het standpunt dat er bij de keuze van de locatie en bij het ontwerp van het nieuwe theater terdege rekening gehouden moet worden met mogelijke consequenties voor de kwetsbare monumentale omgeving. Dat geldt in het bijzonder voor de huidige locatie aan de Parade. Denk aan de zichtlijnen op de St. Jans kathedraal en het silhouet vanaf de rand van de stad. De Stichting heeft hierover in de afgelopen jaren verschillende inspraakreacties en zienswijzen kenbaar gemaakt bij B&W en de Gemeenteraad. Zij zal de nadere invulling van de plannen kritisch blijven volgen en zo nodig, samen met andere betrokken belangenorganisaties, verdere stappen ondernemen.
Het Bosssche Kruithuis
Standpunt
De Stichting ijvert voor een passende functie van het gebouw met zijn sfeervolle binnenplaats. Een gebruik als een water- en vestingmuseum steunt de Stichting. Grote zorg is er vooralsnog over de noodzakelijk geachte glazen overdekking van de binnenplaats. Te allen tijde moet worden voorkomen dat een zware belasting op de kwetsbare kapconstructie gaat drukken. Een bijzondere kans biedt het maken van een souterrain. Een maaiveldniveau rond het gebouw van plm. 50 cm boven het waterpeil van het kanaal biedt de mogelijkheid het gebouw vanuit het water te bereiken met een aanlegsteiger in het kanaal. Een bescheiden horecafunctie in het souterrain kan aansluiten op een zonnig terras op het zuiden aan het water. In het souterrain kunnen ook de nodige praktische en sanitaire voorzieningen zoals garderobe, toiletvoorzieningen en keuken worden ondergebracht die dienst kunnen doen voor zowel het museum.
Toekomstkansen voor het Bossche Kruithuis
Eén van de meest unieke Bossche rijksmonumenten is het vroeg-zeventiende eeuwse Kruithuis. Dit is gebouwd in 1618-1620 naar ontwerp van Jan van der Wege, ingenieur en architect van de stad ’s-Hertogenbosch én doctor in de medicijnen. Het is één van de weinige nog bestaande kruithuizen in Nederland die dateren uit de tachtigjarige oorlog. Het bouwwerk heeft een zeshoekige plattegrond en telt vier hoofdvleugels van bijna 19 meter lang en ruim 9 meter breed en twee smallere vleugels. Deze laatsten vormden van oorsprong een open galerij. De vleugels zijn binnen een zeer dikke muur rond een veelhoekige, zeer fraaie binnenplaats gegroepeerd. De kappen van het met natuursteen leien afgedekt gebouw heeft een nok, evenwijdig aan de buitengevels. De daken van twee vleugels zijn lager omdat dit gedeelte slechts de halve breedte hebben t.o.v. de overige vier vleugels. Twee markante hoektorentjes vormen de aansluiting van de voormalige galerij op de bredere bouwdelen. De toegang tot het gebouw bestaat uit een indrukwekkende grote poort aan de achterzijde, gezien vanuit het stadscentrum. Verlagingen van het maaiveld en een houten brug bij de toegangspoort herinneren aan de gracht die oorspronkelijk het gebouw omzoomde. Aan de stadszijde ligt het gebouw min of meer verstopt achter de kanaaldijk van de Zuid-Willemsvaart.
Het gebouw heeft veel aan karakter ingeboet door demping van de omringende gracht en door verdere verhogingen van het maaiveld. Het torenachtig karakter is hierdoor vrijwel verdwenen. Met het terugbrengen van het oorspronkelijk maaiveld kan de beleving van het oorspronkelijk torenachtig beeld van het gebouw worden hersteld. Hiermee zal de onwenselijke gronddruk op de buitenmuur van het gebouw aan de zijde van de Zuid-Willemsvaart worden weggenomen. Terugbrengen van een uivormige bekroning van de beide traptorens kan het ‘torenbeeld’ verder versterken.
Sint-Catharinakerk
Stilte rondom Sint-Catharinakerk
Met Open Monumentendag 2018 was ook de Sint-Cathrien open. Er was zelfs een orgelconcert. Duidelijk werd dat de jaren van leegstand het gebouw en de vermaarde kunstschatten, waaronder de schilderijen en het Vollebregtorgel, geen goed doen. Intussen is duidelijk dat de kerk geen tijdelijk theater wordt. De toekomst ligt weer open.
Wat gaat het worden? Opnieuw erediensten en af en toe een orgelconcert? Verkoop aan de een derde, bijvoorbeeld de Renschdael Groep? Of tijdelijk gebruik voor concerten en manifestaties? Wij hebben in 2018 de aandacht van gemeente en kerkbestuur gevraagd voor de toekomst van deze belangrijke binnenstadskerk.
Sint-Jansmuseum / de Bouwloods
Het Sint-Jansmuseum bezit een unieke schat aan middeleeuwse bouwsculptuur en kunstwerken. Het kerkbestuur zal het voortouw nemen bij de ontwikkeling van een vernieuwd museum. Onze stichting heeft gemeente en kerkbestuur een aantal uitgangspunten voorgelegd. Het museum ligt binnen het beschermd stadsgezicht immers op een markante maar ook kwetsbare locatie.
Als gekozen wordt voor een gehele of gedeeltelijke nieuwbouw, dan dient deze nieuwbouw te passen in de uitgangspunten voor nieuwbouw binnen het beschermd stadsgezicht. Een architectonisch boeiend gebouw, dat de kathedraal en de omgeving in vormentaal, massa en detaillering aanvult maar niet domineert. Een gebouw dat niet hoger wordt dan de belendende woningen, de zichtlijnen op de noordbeuk van de kathedraal en het noordportaal niet verstoort en het Sint Janskerkhof in zijn huidige openheid en omvang respecteert. Een gebouw dat in massa aansluit bij de gevels aan de Hinthamerstraat en de noord-zuid gerichte percelering en de nokrichting van deze gebouwen volgt. Tot dusver hebben wij van geen van beide partijen antwoord ontvangen.
Zuidwalgebied
Ruimtelijke ontwikkeling Zuidwalgebied
Momenteel ontwikkelen twee projectontwikkelaars plannen voor enkele grote leeggekomen complexen bij de Zuidwal; Het (voormalige) Justitieel-complex, het kantoor van RWS en het KPN-gebouw. De gemeente zal herontwikkeling juridisch mogelijk maken door actualisering van het vigerend bestemmingsplan Zuidwalkwartier.
De ruimtelijke karakteristiek van de historische binnenstad wordt gekenmerkt door een aantrekkelijke hoeveelheid individuele panden, gelardeerd met fraaie grootschalige complexen en een besloten straatbeeld. Echter in dit gebied is door diverse grootschalige ingrepen, vooral in de wederopbouwperiode het kleinschalig stedelijk weefsel zwaar verstoord. Een steeds verder doorgaande schaalvergroting van het Zuidwalgebied moet worden voorkomen.
Waar mogelijk dient vooral rond het uitgedijde KPN-complex de historische schaal en structuur te worden hersteld c.q. verbeterd. Sloop is wenselijk van de volkomen misplaatste laatste uitbreiding van het KPN-complex, gelegen op de hoek Mortel/Oude Hulst. Kleinschalige nieuwbouw langs de noordzijde van de Oude Hulst is gewenst. Verbouwing van het oudere KPN-gebouw ten behoeve van wonen en kleine bedrijvigheid kan worden gecombineerd met een voetgangersverbinding over het binnenterrein naar de Bandsche Poort. Het woonmilieu kan ook aanzienlijk worden verbeterd door het parkeerterrein aan de Prins Bernhardstraat te transformeren tot een klein buurtpark. Het parkje kan mooi aansluiten op het achtererf van de Hof van Zevenbergen waardoor het zicht op de achtergevel van de Hof van Zevenbergen vanuit de Prins Bernhardstraat in stand blijft.
Verder kan in het aan de Zuidwal gelegen kantoorgebouw ‘Bastion Oranje’, dat binnenkort ook vrij komt van huur door RWS een menging van wonen en kleinschalige bedrijvigheid worden ondergebracht. Misschien kan zelfs worden overwogen, de ronde koepelzaal van het complex aan de zijde van de Zuidwal te slopen waardoor vóór de woningen een half omsloten voorplein ontstaat. Dit voorplein is ook uitstekend geschikt te maken voor een horecaterras op de zon met uitzicht op het Bossche Broek. Een kleine horecavoorziening op de hoek met de Prins Bernhardstraat maakt exploitatie mogelijk.
Het monumentale Justitieel-complex, het voormalige Paleis van Justitie en Huis van Bewaring, leent zich goed voor een breed scala aan nieuwe functies. Te denken valt aan bestemmingen zoals onderwijs, cultuur, kantoren, zorg, conferentiecentrum en hotel. Liefst gecombineerd met een passende herbestemming van de Sint Cathrien. Indien het binnenterrein semi-openbaar wordt gemaakt kan het complex gemakkelijker worden gecompartimenteerd. Hierdoor kunnen diverse delen van het complex vanuit het binnenterrein apart in gebruik worden genomen met ieder een eigen toegang. De monumentale dichte poort aan de Sint Jorisstraat kan worden vervangen door een open poort met een fraai ajour smeedijzeren hekwerk. Mogelijk kan een brugje over de Kerkstroom worden aangelegd waardoor vanaf de Kuipertjeswal via een voetpad over de tuin van de pastorie en een onderdoorgang in het complex het binnenterrein kan worden bereikt.
Passend hergebruik van de hoofdvleugel van het voormalig gerechtsgebouw aan de zijde van de Spinhuiswal is niet eenvoudig door de aanwezigheid van de aan de achterzijde gesitueerde waardevolle zittingzalen. Mogelijkheden voor herbestemming zijn te vergroten door het achterliggend cellenblok bij de voorbouw aan de Spinhuiswal te betrekken. Een lange smalle met glas overdekte tussenruimte (met zicht op de Sint Cathrien) zou als een schitterende aula kunnen dienen waarbij beide delen van het complex samen kunnen functioneren.