State of the Monument

Het gaat best goed met de Bossche monumenten. Het monumentenbeleid in de stad lijkt prima op orde wat betreft de omgang met de beschermde gemeentelijke en rijksmonumenten.

Lofprijzing?

Ook restauratie en reconstructie van de vestingwerken zijn voorbeeldig in Europees verband. We zagen een heel bijzonder gereconstrueerd Bolwerk Sint Jan. En net voor de vakantie kregen we een preview van de nieuwe parkeergarage en de gerestaureerde vestinggracht op het vroegere Vonk en Vlamterrein. Ondanks al onze oude bezwaren tegen dit project, moeten we nu erkennen dat er een prachtig stadsbeeld is ontstaan en dat de terugkeer van de waterpartijen en de reconstructie van een deel van de oude vestingmuur een schitterende toegang vormen tot de stad. De gang van de auto naar de Casinotuin is een belevenis geworden. Reconstructie en de daarmee samenhangende en zo gevreesde Eftelingisering is dus niet altijd dodelijk, dat wordt hier wel duidelijk.

Er is bovendien een duidelijke visie op erfgoed bij de gemeente en de nieuwe Erfgoedcluster is nu in functie. Een perspectiefvolle samenwerking tussen archeologie, bouwhistorie en archieven waar wij hoge verwachtingen van hebben.

Of toch een diepe onvoldoende?

In 2014 sloot onze evaluatie van de stedelijke omgang met erfgoed op een 7-. Daar tekenden wij echter wel bij aan: ‘Maar als de theaterplannen worden doorgezet uit kleinsteeds conservatisme verandert het eindoordeel van een 7 in een diepe onvoldoende!’

En die theaterplannen gaan door, ten minste daar heeft het alle schijn van. Op de Parade, in de schaduw van de Sint-Jan. Alle verkiezingsbeloften ten spijt! Wij zijn het hier ten enenmale niet mee eens! Dat betekent dus eigenlijk dat ik de evaluatie hier zou kunnen afsluiten en eindigen met die al eerder beloofde diepe onvoldoende!

Wensen en verwachtingen

Maar als we dat doen dan ontnemen we onze Stichting ’s-Hertogenbossche Monumentenzorg meteen ook de mogelijkheid om het gemeentelijk beleid verder de maat te nemen en wensen en verwachtingen uit te spreken. En die hebben we natuurlijk ook. Dus we gaan nog even verder.

Positieve en negatieve elementen

Zo blijft het behoud van historische interieurs met de nieuwe regelgeving een bron van zorg. Nog steeds is er het gevaar dat kwaadwillende of onwetende eigenaren zonder pardon ongeregistreerde historische elementen in de puinbak gooien. Dat moeten we voorkomen door bouwplannen kritisch te volgen.

De achtergevel van Stationsstraat 2 (vroegere dansschool Crielaars) is ernstig verminkt. De muur is definitief verdwenen en de vroegere tuin is parkeerterrein geworden. Monumentenzorg heeft hier gefaald…

Heel positief voor het behoud van de monumenten is het verbannen van grote autobussen uit de binnenstad. Geen trillingen en scheuren meer, eindelijk.

Terwijl het Groot Ziekengasthuis steeds kleiner wordt en de bergen puin groeien  zagen we de presentatie van de nieuwe plannen voor het Gasthuiskwartier. Een nieuw en kleinschalig wijkje wordt aan de binnenstad toegevoegd, een verademing na de eerdere grootschalige plannen. Wij zijn heel tevreden, maar hebben ook aangeven dat wij het betreuren dat de Hoge Nieuwstraat niet terugkeert. We gaan de ontwikkelingen met aandacht en opbouwende kritiek volgen.

Het gemeentelijke team herbestemming monumenten is voortvarend van start gegaan en praat mee over de toekomst van onder meer de kerken. Vol spanning volgen wij wat er met de zo voorname Catharinakerk met haar bijzondere schilderijen en fraaie orgel gaat gebeuren. Wordt dit een mooie stedelijke huiskamer met een pleinfunctie voor maatschappelijke en culturele activiteiten? Ook de eerste resultaten van het project De Soete Moeder in het Nemiusklooster zien er goed uit.

Zorg is er wel over het stimuleren van wonen boven winkels. Het levend houden van monumenten is essentieel en wij vinden het dan ook een schandaal hoe bovenverdiepingen van grote panden alweer tijdenlang leeg staan. Denk aan de bovenverdiepingen van de voormalige C en A, de Albert Heijn in de Vughterstraat, en zo zijn er nog meer panden te noemen.

Wensenlijstje

Onze stichting blijft natuurlijk een wensenlijstje koesteren.

Daarop staat de vraag wat er nu gaat gebeuren met de Zuid-Willemsvaart en het Wilhelminaplein.

De Zuid-Willemsvaart is nu al enige tijd buiten gebruik en kan benut worden als een spannende, waterrijke ontwikkelingslijn door de oude stad.

Het Wilhelminaplein is nu een gladde grasvlakte, waaronder nog alle sporen van vestingwallen, Vughterpoort en waterpartijen. Wanneer wordt het vestingverleden hier weer zichtbaar? Hoe kunnen we dit vormeloze geheel weer uitstraling geven, door een spannende combinatie van oud en nieuw?

Met aandacht volgen wij de ontwikkelingen rond de forten Isabella en Crèvecoeur. Vooral bij het laatste gebied vragen wij ons af hoe lang het nog moet duren voor de laatste kruithuizen onherstelbaar vervallen zullen zijn. Hier moet nu echt iets gaan gebeuren. Een historische watertoegang tot de oude stad kan hier ontstaan, hebben we al eerder gezegd.

Eftelingisering?

Dan nog een hartenkreet: met grote ergernis hebben wij als stichting met hart voor erfgoed de discussie gevolgd over de stadsput. Daarbij is keer op keer de suggestie gewekt dat een vooruitstrevende stad niet kan bestaan als verdwenen erfgoed uit het verleden word teruggebracht.

Dat is aperte onzin en een scheve voorstelling van zaken. Ook bij de nieuwe parkeergarage is een vestingmuur gereconstrueerd in middeleeuwse vorm. Daarmee wordt het eigentijdse winkelen en parkeren geenszins in gevaar gebracht. Ook na de realisatie van de stadsput blijft ’s-Hertogenbosch een eigentijdse, levendige monumentenstad. Geen pretpark!

Het is een kunstmatige tegenstelling. Er is heel goed te leven in een levendige monumentenstad. Immers, het genieten van het verleden is even eigentijds als nieuwe ontwikkelingen in architectuur en stedenbouw. Respect voor het verleden is ook in onze tijd essentieel voor een stad met eeuwenoude wortels. Investeren in cultuurhistorie loont. Mensen willen graag wonen, werken en winkelen in een historische omgeving

Conclusie

Maar nu hebben we nog geen cijfer gegeven aan het beleid binnen de stad. Tegenover het negatieve besluit rond het theater staat over de hele linie een positief beeld. Het theaterbesluit geeft het monumentenbeleid donker randje. Daarom komen wij tot een 6, terwijl het anders een 8 of zelfs 9.