State of the Monument

Af en toe hoor je dat de stad en zeker de historische stad nu wel af is. Dat blijkt echter niet het geval. Overal is verandering, er is dynamiek, er liggen kansen. Denk aan de transitie van de Zuid-Willemsvaart tot Zuid-Willemspark. Denk aan het nog steeds gapende gat aan de Markt en aan de invulling van het huis van Jheronimus Bosch ernaast. Denk aan de ogenschijnlijke rust rondom het theater aan de Parade. Is het rust, of is het de stilte voor de storm? Hier liggen kansen voor boeiende debatten en mooie aanvullingen op het stadsbeeld. Wij willen daar graag over meedenken en vooral meepraten.

Het Theater aan de Parade

Voor ons gevoel is deze zaak nog lang niet af. Alle procedures zijn opgeschort in afwachting  van een nieuw plan, dat dan tot onze vreugde lijkt te worden uitgevoerd binnen de contouren van het huidige bestemmingsplan. Dat is waar wij steeds voor hebben gepleit. Maar waarom gebeurt er verder niets?

Waarom in de tussentijd niet alvast concerten en andere manifestaties organiseren in de Catharinakerk? Die dreigt nu langzaam te verkommeren en is in elk geval voor de meeste Bosschenaren ontoegankelijk. En dat voor een met gemeenschapsgelden gerestaureerd monument! Hergebruik van deze kerk is essentieel, met behoud van de waardevolle interieurelementen. Daarbij willen wij wel dat onderzocht wordt wat het interieur verdraagt als het binnenklimaat wijzigt.

En waarom niet de tijd nemen om samen met de Bosschenaren eens goed na te denken over een nieuw programma van eisen voor een toekomstbestendig theater dat aansluit bij de wensen van de Bosschenaar en een verrijking is voor het cultureel klimaat van de stad. Waarom niet een echt debat voeren over de rol van theater en cultuur in de stad?

Zorgen, en ook tevredenheid

Het hergebruik van het klooster Mariënburg stemt ons tevreden, evenals de plannen voor het Gasthuiskwartier. En natuurlijk ook de fraaie bronzen stadsmaquette op het Kerkplein, die steeds meer bezoekers trekt.

We maken ons als Stichting ’s-Hertogenbossche Monumentenzorg echter ook nog zorgen, dat is ook ons bestaansrecht. Een aantal zaken die we vorige jaar noemden in onze State of the Monument is nog steeds niet opgelost.

Ik noem alleen maar de langzaam achteruitgaande bomen op de Parade. Eigenlijk zou je nu al moeten beginnen met het aanplanten of aankopen van duurzame vervangers voor de zieke kastanjes. En hoe zit het met de sluipende uitbouw van geheel of gedeeltelijk overdekte terrassen aan dit plein?

Hoever is men met de inventarisatie van vergeten voorbeelden van jongere bouwkunst, gebouwen die deel uitmaken van ons collectief geheugen, zoals het Cementrum en De Kruithoorn?

En waarom is het zo stil rondom het gat aan de Markt? We horen daar alleen de oproepen van de marktkooplui, maar niet de stemmen van politici, cultuurliefhebbers en denkers over het stadsbeeld van de toekomst. Wij staan in de startblokken om mee te praten over een invulling, historiserend of eigentijds!

Sint Jansmuseum

Ook het Sint Jansmuseum vraagt binnenkort de aandacht. Bij de grootste trekpleister van de stad staat thans een gebouw dat geen recht doet aan de mogelijkheden van die plek en de kans om daar een toonaangevend museum te vestigen. In dat nieuwe museum moet de unieke collectie van bouwsculptuur, die onlangs zo bewonderenswaardig is ontsloten in het imposante proefschrift van Ronald Glaudemans, de hoofdrol spelen. Niet overheerst door ruis en gadgets. Het gebouw moet in maat, schaal en materiaalgebruik aansluiten bij zijn omgeving, met name de kathedraal. De zichtas op het noordportaal en de openheid van het gebied aan die zijde van de kerk moeten gerespecteerd worden. Het moet het stadsbeeld verrijken en spannender maken. Een project met veel mogelijkheden, dat wij zeker gaan volgen.

Dezelfde houding hebben we ten opzichte van het oude Paleis van Justitie. Een deel van het binnengebied van het bijbehorende Huis van Bewaring wordt nu opgeschoond, maar wat gaat er uiteindelijk met deze indrukwekkende gebouwen gebeuren?

Heel tevreden zijn we over het gebruik van de nieuw ontstane verblijfsruimten bij de vestingmuren, de gecreëerde toegangen naar de nieuwe ondergrondse parkeergarage vanuit de Casinotuin en Bastion Baselaar. En natuurlijk als laatste aanwinst het Sint Jansbolwerk. Na de invulling van de omgeving van de watertoren vragen nog twee belangrijke hoekpunten van de driehoekige vesting de aandacht. Allereerst de waterpoort bij de Citadel en de haven, waar mogelijkheden liggen in het kader van het zojuist vastgestelde Inspiratiedocument Zuid-Willemspark. Vervolgens is een wereld te winnen bij het Wilhelminaplein. Zorgvuldige reconstructie en aanvulling van ondergrondse resten van de Pieckepoort en de ondergrondse weermuren kan hier zorgen voor een spannende ruimtelijke omgeving.

De toekomst van het Kruithuis

Een belangrijk punt blijft voor ons de toekomst van het Kruithuis. Een uniek gebouw, deze torenvormige zeshoek, die voor een belangrijk deel onder het maaiveld ligt. Andere kruithuizen zijn veel kleiner en bestaan meestal uit een rechthoekige, gewelfde ruimte. Hier niets van dat alles.

Hoe mooi zou het zijn om dit gebouw in ere te kunnen herstellen door het uitgraven van de ondergrond. Met herstel van het vroegere maaiveld kan de torenvorm weer tot zijn recht komen. Wij hebben sterke voorkeur voor inrichting tot een vesting- en watermuseum. Het gevoel van authenticiteit moet bij dit ook op nationaal niveau zeer belangrijke monument absoluut prevaleren. Wij vinden dat we hier net als elders in de stad pal moeten staan voor een goed gebruik van dit monument en zijn ervan overtuigd dat het een parel kan worden aan het snoer van de vestingwerken van de stad.

Conclusie

Het ziet er op zich goed uit in en om de stad. Blijkbaar hebben wij verstandige bestuurders die oog hebben voor de monumentale schatten van ‘s-Hertogenbosch. We verwachten dat dat zo blijft en dat onze nieuwe burgemeester daar in de komende jaren ook zijn steentje aan zal willen bijdragen.

Natuurlijk zijn wij blij met verstandige bestuurders, maar we verwachten dat ze meer doen dan op hun lauweren rusten en braaf op de winkel passen. De stad moet weer in beweging gaan komen, de oorverdovende stilte rondom theater, gat aan de Markt en Kruithuis moet worden doorbroken met spannende stellingnames en debatten, samen met de stad en de Bosschenaren.